Ngày rằm hằng tháng tức ngày 15 âm lịch, được xem là thời điểm linh thiêng trong tín ngưỡng văn hóa của người Việt Nam. Đây là ngày giao hòa giữa trời và đất, giữa con người và các vị thần linh, tổ tiên. Việc thực hiện lễ cúng và đọc văn khấn ngày rằm ngoài trời, trong nhà không chỉ thể hiện lòng thành kính mà còn mang ý nghĩa cầu an, cầu phúc và giữ gìn nét đẹp truyền thống.

Ngày rằm là ngày gì?
Ngày rằm là ngày 15 (âm lịch) của mỗi tháng trong năm, được coi là một thời điểm linh thiêng trong tín ngưỡng và văn hóa của người Việt Nam nói riêng và các nước Á Đông nói chung. Tên gọi “rằm” xuất phát từ từ “vọng,” nghĩa là “trăng tròn,” vì đây là thời điểm mặt trăng tròn đầy nhất trong tháng âm lịch.
Ý nghĩa của ngày rằm
- Tâm linh và tín ngưỡng:
- Ngày rằm được coi là thời điểm giao hòa giữa trời, đất, và con người. Người ta tin rằng, vào ngày này, cõi âm và cõi dương có sự kết nối mạnh mẽ hơn.
- Đây là dịp để tưởng nhớ tổ tiên, cầu nguyện bình an và xin sự che chở từ các vị thần linh.
- Phong tục và lễ nghi:
- Người Việt thường làm lễ cúng vào ngày rằm để bày tỏ lòng thành kính với tổ tiên và thần linh.
- Các nghi lễ bao gồm dọn dẹp bàn thờ, chuẩn bị mâm cơm chay hoặc mặn, và đọc bài văn khấn.
- Triết lý sống:
- Ngày rằm là thời điểm nhắc nhở con người sống hướng thiện, làm việc tốt, và giữ gìn tâm hồn thanh tịnh.
Các ngày rằm lớn trong năm
- Rằm tháng Giêng (Tết Nguyên tiêu): Là ngày rằm đầu tiên trong năm, mang ý nghĩa cầu phúc và bình an.
- Rằm tháng Tư (Phật Đản): Ngày kỷ niệm Đức Phật Thích Ca Mâu Ni đản sinh.
- Rằm tháng Bảy (Vu Lan): Ngày báo hiếu cha mẹ và cầu siêu cho các vong linh.
- Rằm tháng Tám (Trung thu): Ngày đoàn tụ gia đình và vui chơi dưới ánh trăng tròn.
Lễ vật và nghi thức ngày rằm
- Lễ vật: Gồm hoa, hương, đèn, mâm cơm cúng (chay hoặc mặn), trái cây, và bánh.
- Nghi thức: Dọn dẹp bàn thờ, thắp hương, đọc văn khấn với lòng thành kính.
Ngày rằm không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn là dịp để mỗi người tự nhìn lại bản thân, sống chan hòa và làm nhiều điều thiện lành.
Tại sao nên khấn ngày rằm hằng tháng?
Văn khấn ngày rằm là một phần quan trọng trong nghi thức cúng lễ. Ý nghĩa của việc khấn bao gồm:
- Thể hiện lòng biết ơn: Bày tỏ lòng thành kính đối với tổ tiên, ông bà và các vị thần linh đã phù hộ gia đình.
- Cầu bình an, sức khỏe: Đọc văn khấn với tấm lòng chân thành giúp gia đình luôn được bình yên, khỏe mạnh.
- Hướng tâm thiện lành: Ngày rằm nhắc nhở con người làm việc thiện, sống đạo đức và vun đắp các giá trị tốt đẹp trong cuộc sống.
Chuẩn bị lễ cúng ngày rằm
1. Mâm lễ cúng
Tùy theo phong tục địa phương và điều kiện kinh tế, gia đình có thể chuẩn bị mâm lễ cúng chay hoặc mặn:
- Mâm cúng chay: Bao gồm các món chay như xôi, chè, hoa quả tươi, bánh chay.
- Mâm cúng mặn: Có thể gồm gà luộc, thịt, cá, canh và các món truyền thống khác.
- Hoa và trái cây: Nên chọn những loại tươi ngon, bày trí đẹp mắt.
- Hương, nến: Chuẩn bị đủ số lượng hương và nến để thực hiện nghi lễ.
2. Bàn thờ
- Dọn dẹp bàn thờ sạch sẽ, ngăn nắp.
- Sắp xếp lễ vật gọn gàng, cân đối.
3. Trang phục
Người thực hiện nghi lễ cần mặc quần áo gọn gàng, sạch sẽ, tránh trang phục quá sặc sỡ hoặc không phù hợp.
Văn khấn ngày rằm hằng tháng
1. Văn khấn gia Tiên
Bài văn khấn gia tiên ngày rằm truyền thống được nhiều người sử dụng:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần kèm 3 lạy)
– Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
– Con kính lạy Hoàng thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
– Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo Quân cùng chư vị Tôn Thần.
– Con kính lạy Tổ tiên, Hiển khảo, Hiển Tỷ, chư vị Hương linh (nếu bố, mẹ còn sống thì thay bằng Tổ Khảo, Tổ Tỷ)
Tín chủ (chúng) con là:…… Ngụ tại:……
Hôm nay là ngày ….. gặp tiết ….. (ngày rằm, mồng một), tín chủ con nhờ ơn đức trời đất, chư vị Tôn thần, cù lao Tiên Tổ, thành tâm sắm lễ, hương, hoa trà quả, thắp nén tâm hương dâng lên trước án.
Chúng con kính mời: Bản cảnh Thành hoàng Chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long Mạch, Tài thần. Cúi xin các ngài giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính mời các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ…, cúi xin thương xót con cháu linh thiêng hiện về, chứng giám tâm thành, thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ con lại kính mời các vị Tiền chủ, Hậu chủ ngụ tại nhà này, đồng lâm án tiền, đồng lai hâm hưởng, phù hộ cho gia chúng con luôn luôn mạnh khỏe, mọi sự bình an, vạn sự tốt lành, làm ăn phát tài, gia đình hòa thuận.
Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần kèm 3 lạy).
Bài cúng khác ngăn gọn hơn nhưng vẫn đầy đủ ý nghĩa:
Nam mô A Di Đà Phật! (lặp lại 3 lần)
Con lạy chín phương Trời, chín phương Chúa, Con lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ, chư vị Tôn Thần.
Con kính lạy các cụ cao Tằng Tổ Khảo, hồn nhân gia tiên nội ngoại.
Tín chủ con là: (họ và tên các thành viên trong gia đình) Ngụ tại: (địa chỉ nhà)
Hôm nay là ngày rằm tháng….. năm….., tín chủ con thành tâm sửa soạn hương hoa, lễ vật, kính dâng lên trước án. Chúng con kính mời các cụ cao Tằng Tổ Khảo, các chư vị hồn nhân và vong linh gia tiên nội ngoại hồi tự về hoan hỉ thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính cầu các Ngài gia tâm bảo hộ, độ trì tác phước, phù trì cho gia đình chúng con luôn mạnh khỏe, bình an, mọi sự hanh thông, vạn sự tốt lành.
Nam mô A Di Đà Phật! (lặp lại 3 lần)
2. Văn khấn Thần Tài (Thổ công và thần linh)
Bài văn khấn Thần tài Thổ Địa và các thần linh (áp dụng trong cả trong nhà và ngoài trời)ngày rằm truyền thống được nhiều người sử dụng:

Nam mô A Di Đà Phật !
Nam mô A Di Đà Phật !
Nam mô A Di Đà Phật ! (3 lạy)– Con lạy chín phương Trời, mười Phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
– Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
– Con kính lạy ngài Đông Thần Quân
– Con kính lạy ngài Bản gia thổ địa Long Mạch
– Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Phúc đức Tôn thần
– Con kính lạy ngài tiền hậu địa chủ tài thần
– Con kính lạy các Tôn thần cai quản trong khu vực này.Tín chủ (chúng) con là:…… Ngụ tại: ………
Hôm nay là ngày … tháng … năm … tín chủ con thành tâm sửa biện hương hoa lễ vật, kim ngân trà quả đốt nén hương thơm dâng lên trước án. Chúng con thành tâm kính mời: Ngài Kim Niên đương cai Thái Tuế chí đức Tôn thần, ngài Bản cảnh Thành hoàng Chư vị Đại Vương, ngài Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân, ngài Bản gia Thổ Địa. Long Mạch Tôn thần, các ngài Ngũ Phương, Ngũ Thổ, Phúc đức chính thần, các vị Tôn thần cai quản trong khu vực này. Cúi xin các Ngài nghe thấu lời mời thương xót thương tín chủ giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù trì tín chủ chúng con toàn gia an lạc công việc hanh thông. Người người được bình an, lộc tài tăng tiến, tâm đạo mở mang, sở cầu tất ứng, sở nguyện tòng tâm.
Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần kèm 3 lạy).
Dưới đây là bài văn khấn ngày rằm khác gắn ngọn hơn:
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
Con kính lạy ngài Đông Trù Tư Mệnh Táo Phủ Thần quân.
Con kính lạy ngài Bản gia Thổ Địa Long Mạch Tôn thần.
Con kính lạy các ngài Thần linh cai quản trong xứ này.
Hôm nay là ngày… tháng… năm…, tín chủ con là… ngụ tại…
Chúng con thành tâm sắm sửa hương hoa, lễ vật, kim ngân trà quả, thắp nén tâm hương dâng lên trước án. Thành tâm kính mời:
Ngài Kim Niên Đương cai Thái Tuế Chí Đức Tôn thần.
Ngài Bản cảnh Thành Hoàng Chư vị Đại Vương.
Ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa.
Ngài Bản gia Táo quân, cùng chư vị Tôn thần.
Cúi xin các ngài giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật. Phù hộ độ trì cho gia đình chúng con luôn được an khang, thịnh vượng, vạn sự tốt lành, gia đạo hưng long, người người bình an.
Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin chứng giám.
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Lưu ý khi thực hiện lễ cúng và đọc văn khấn
- Thời gian cúng: Thích hợp nhất là vào buổi sáng sớm hoặc giờ Ngọ.
- Thái độ: Người thực hiện nghi lễ cần giữ tâm thanh tịnh, nghiêm trang.
- Tránh làm ồn: Khi cúng và khấn, hạn chế tiếng ồn để duy trì không khí trang nghiêm.
Kết luận
Văn khấn ngày rằm hằng tháng không chỉ là một nghi thức tâm linh mà còn là cầu nối giữa con người với tổ tiên, thần linh. Qua đó, chúng ta thể hiện lòng thành kính, cầu mong bình an và giữ gìn nét đẹp văn hóa truyền thống. Hãy dành thời gian thực hiện lễ cúng ngày rằm để tâm hồn thêm thanh tịnh, gia đình thêm gắn kết và cuộc sống thêm bình yên.