Phishing là gì? Cách nhận biết, phòng tránh tấn công lừa đảo trực tuyến

Phishing là gì? Đây là một thuật ngữ không còn xa lạ trong thế giới công nghệ và an ninh mạng. Phishing là một hình thức lừa đảo trực tuyến nhằm đánh cắp thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng, mật khẩu, và các dữ liệu nhạy cảm khác của người dùng. Với sự phát triển của internet, phishing ngày càng trở nên tinh vi và khó phát hiện, gây ra nhiều thiệt hại nghiêm trọng cho cả cá nhân và doanh nghiệp. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về phishing, cách thức hoạt động, các loại hình phishing phổ biến, và cách phòng tránh hiệu quả.

Phishing Là Gì?

Phishing (đọc là “phí-sing”) là một hình thức lừa đảo trực tuyến, trong đó kẻ xấu giả mạo tổ chức hoặc cá nhân đáng tin cậy để lừa người dùng cung cấp thông tin nhạy cảm như tên đăng nhập, mật khẩu, thông tin thẻ tín dụng hoặc dữ liệu cá nhân khác. Phishing thường được thực hiện qua email, tin nhắn văn bản, cuộc gọi giả mạo hoặc trang web lừa đảo.

Thuật ngữ “phishing” bắt nguồn từ từ “fishing” (câu cá), ám chỉ việc “câu” thông tin từ người dùng. Các cuộc tấn công phishing thường được thực hiện thông qua email, tin nhắn SMS, hoặc các trang web giả mạo.

Các Hình Thức Tấn Công Phishing Phổ Biến

1. Email Phishing

Email Phishing là hình thức phổ biến nhất, trong đó kẻ gian gửi email giả mạo từ các tổ chức như ngân hàng, công ty công nghệ hoặc dịch vụ thanh toán trực tuyến. Email thường chứa liên kết dẫn đến trang web giả mạo, nơi người dùng bị yêu cầu nhập thông tin cá nhân.

2. Spear Phishing

Spear Phishing là một dạng phishing có mục tiêu cụ thể, trong đó kẻ tấn công nghiên cứu kỹ về nạn nhân và gửi email hoặc tin nhắn cá nhân hóa để đánh lừa họ. Hình thức này thường nhắm vào các cá nhân quan trọng trong tổ chức như giám đốc điều hành hoặc nhân viên tài chính.

3. Smishing (SMS Phishing)

Smishing sử dụng tin nhắn văn bản để lừa đảo người dùng. Tin nhắn thường chứa liên kết độc hại hoặc yêu cầu người dùng cung cấp thông tin cá nhân bằng cách trả lời tin nhắn.

4. Vishing (Voice Phishing)

Vishing là một hình thức lừa đảo qua cuộc gọi điện thoại, trong đó kẻ gian giả danh nhân viên ngân hàng, công ty tài chính hoặc tổ chức chính phủ để yêu cầu người dùng cung cấp thông tin cá nhân.

5. Pharming

Pharming là một dạng tấn công nâng cao hơn, trong đó kẻ xấu can thiệp vào hệ thống DNS để chuyển hướng người dùng đến trang web giả mạo mà không cần nhấp vào bất kỳ liên kết độc hại nào.

6. Clone Phishing

Kẻ tấn công sao chép một email hợp lệ mà người dùng đã nhận trước đó, sau đó thay đổi liên kết hoặc tệp đính kèm thành độc hại và gửi lại cho người dùng.

>>Xem thêm về: Quishing là gì? Cách Nhận Diện và Phòng Tránh QR code Phishing

Cách Thức Hoạt Động Của Phishing

Phishing hoạt động dựa trên sự tin tưởng của người dùng. Kẻ tấn công sẽ giả mạo một thông điệp hoặc trang web từ một tổ chức uy tín (như ngân hàng, công ty công nghệ, hoặc mạng xã hội) để đánh lừa người dùng cung cấp thông tin cá nhân. Dưới đây là các bước thường thấy trong một cuộc tấn công phishing:

• Bước 1: Tạo thông điệp giả mạo: Kẻ tấn công gửi email, tin nhắn SMS, hoặc thông báo trên mạng xã hội với nội dung giả mạo từ một tổ chức uy tín. Thông điệp này thường chứa liên kết hoặc tệp đính kèm độc hại.
• Bước 2: Dẫn dụ người dùng: Thông điệp giả mạo thường yêu cầu người dùng thực hiện một hành động khẩn cấp, như cập nhật thông tin tài khoản, xác minh danh tính, hoặc nhận phần thưởng.
• Bước 3: Đánh cắp thông tin: Khi người dùng nhấp vào liên kết hoặc tải xuống tệp đính kèm, họ sẽ được dẫn đến một trang web giả mạo hoặc phần mềm độc hại. Tại đây, kẻ tấn công sẽ thu thập thông tin cá nhân mà người dùng nhập vào.
• Bước 4: Lợi dụng thông tin: Sau khi có được thông tin, kẻ tấn công có thể sử dụng để đánh cắp tiền, mạo danh người dùng, hoặc bán thông tin trên thị trường chợ đen.

Dấu Hiệu Nhận Biết Tấn Công Phishing

Hầu như các hành vi tấn công mạng rất tinh vi và ngày càng biến tướng nên chúng ta cần cẩn trọng tránh bị lừa đảo, sau đây là một số về gợi ý dấu hiệu nhận biết tấn công phishing:

• Email hoặc tin nhắn có lỗi chính tả hoặc ngữ pháp: Nhiều email giả mạo có lỗi đánh máy hoặc cách hành văn không tự nhiên.
• Yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân: Các tổ chức uy tín hiếm khi yêu cầu thông tin nhạy cảm qua email hoặc tin nhắn.
• Liên kết đáng ngờ: Khi di chuột qua liên kết trong email, bạn có thể thấy địa chỉ trang web khác với tên miền chính thức.
• Tạo cảm giác khẩn cấp: Kẻ tấn công thường sử dụng lời lẽ đe dọa hoặc tạo tình huống khẩn cấp để thúc giục nạn nhân hành động ngay lập tức.
• Người gửi không rõ ràng: Email hoặc tin nhắn có thể đến từ địa chỉ lạ hoặc giả mạo địa chỉ của tổ chức hợp pháp.

Cách phòng tránh tấn công Phishing

1. Kiểm tra kỹ nguồn gốc email và tin nhắn

• Không nhấp vào liên kết trong email hoặc tin nhắn đáng ngờ.
• Kiểm tra địa chỉ email người gửi và so sánh với địa chỉ chính thức của tổ chức.
• Khi nhận được email yêu cầu thông tin cá nhân, hãy liên hệ trực tiếp với tổ chức qua số điện thoại hoặc trang web chính thức.

2. Sử dụng phần mềm bảo mật

• Cài đặt phần mềm diệt virus và tường lửa để bảo vệ thiết bị.
• Sử dụng trình duyệt có tính năng bảo vệ chống lừa đảo.
• Cập nhật hệ điều hành và ứng dụng thường xuyên để giảm nguy cơ bị khai thác lỗ hổng bảo mật.

3. Kích hoạt xác thực hai yếu tố (2FA)

• Kích hoạt 2FA cho các tài khoản quan trọng như email, ngân hàng, mạng xã hội để tăng cường bảo mật.
• Sử dụng ứng dụng xác thực thay vì tin nhắn SMS để tránh bị tấn công SIM swapping.

4. Nâng cao nhận thức về an ninh mạng

• Tham gia các khóa đào tạo về an toàn mạng.
• Cập nhật kiến thức về các chiêu thức lừa đảo mới nhất.
• Hướng dẫn nhân viên và người thân về cách nhận diện và phòng tránh phishing.

Phải làm gì nếu bị tấn công Phishing?

Nếu bạn nghi ngờ mình đã cung cấp thông tin cá nhân cho kẻ lừa đảo, hãy thực hiện các bước sau:

• Thay đổi mật khẩu ngay lập tức: Đổi mật khẩu của tài khoản bị ảnh hưởng và các tài khoản liên quan.
• Báo cáo với tổ chức liên quan: Thông báo cho ngân hàng, công ty tài chính hoặc dịch vụ bị giả mạo.
• Kiểm tra giao dịch đáng ngờ: Theo dõi tài khoản ngân hàng và báo cáo nếu phát hiện giao dịch lạ.
• Cảnh báo người khác: Chia sẻ thông tin về cuộc tấn công để giúp mọi người tránh bị lừa đảo.

Kết luận

Phishing là một mối đe dọa nghiêm trọng đối với cá nhân và doanh nghiệp. Hiểu rõ về các phương thức tấn công, dấu hiệu nhận biết và cách phòng tránh sẽ giúp bạn bảo vệ thông tin cá nhân và tài chính một cách hiệu quả. Luôn cảnh giác và cập nhật kiến thức an ninh mạng để giảm nguy cơ trở thành nạn nhân của các cuộc tấn công lừa đảo trực tuyến.